جاده قدیم، جدیدترین ساخته منیژه حکمت و به گفته خودش در نشست رسانه ای فیلم آخرین ساخته‌اش می باشد. بنابراین می‌توان فیلم را پایانی بر سه گانه زنان او دانست
فیلم جاده قدیم نیز در امتداد دو ساخته ی پیشین او قرار می گیرد و این بار سراغ موضوعی رفته که پیش تر، کم تر به آن پرداخت می شده است و چندی است با ساخت فیلم هایی چون “هیس! دختر ها فریاد نمی زنند” به کارگردانی پوران درخشنده، خانه دختر ساخته “شهرام شاه حسینی” و “فروشنده” اثری از “اصغر فرهادی” فضای باز تری برای روایت و بیان چنین داستان هایی ایجاد شده است؛ تجاوز جنسی به زنان.
برای شروع نقد فیلم جاده قدیم باید گفت که اگر در “هیس! دختر ها فریاد نمی زنند” و “خانه دختر“، زن قربانی این آزار متهم می شد و سرنوشت تلخی پیدا می کرد و در “فروشنده” بیش تر از آنکه به مصائب و اثرات روانی چنین حادثه ای بر زن بپردازد به دیدگاه اطرافیان نسبت به این موضوع و چگونگی برخورد با شخص متجاوز می پرداخت، “منیژه حکمت” در جاده قدیم با قرار دادن زن به عنوان شخصیت محوری داستان به تاثیرات روانی و جسمی تجاوز بر زن و ارائه راهکاری برای چگونگی برخورد خود و خانواده و اطرافیانش نسبت به این موضوع می پردازد و از این منظر نگاه روانکاوانه تری را نسبت به سایر آثار گفته شده داراست. گرچه گاهی این نگاه در برخی جاهای فیلم گل درشت و بیش از حد تکرار می شود اما بودنش بهتر از نبودنش است.
وسواس پاکیزگی مدام مینو (مهتاب کرامتی) که خود را در قالب حمام رفتن های بیش از حد، شستن چند باره دست‌ها، تمیز کردن خانه نشان می‌دهد نمونه‌ای از اثرات روانی چنین حادثه‌ای بر اوست. همچنین دوری کردن، روی برگرداندن، جدا کردن محل خواب و جلوگیری از تماس با شوهرش بهرام (آتیلا پسیانی) از دیگر موارد روانکاوانه شخصی است که مورد تجاوز قرار گرفته است. چرا که زن به لحاظ روانی به دلیل این رابطه ناخواسته، خود را و پیرامونش را آلوده می‌بیند و سعی بر تمیز کردن آن می.کند که در پس ظاهر آن خود را تطهیر کند. چنین شخصی نیز از تماس با هر مردی حتی شوهرش روی گردان است، چرا که برایش تداعی کننده آن تجاوز خواهد بود.
از نمونه‌های دیگر اثرات روانی بر چنین شخصی، کابوس‌های مداوم و ترس از هر چیزی است که تداعی کننده تجاوز است. به عنوان مثال ترس از چاقویی که دخترش شیدا (ترلان پروانه) با آن سالاد درست می.کند و پراید سیاهی که جلوی او پارک می‌کند نمونه چنین مواردی است. پراید مشکی و چاقو دو ابژه‌ای هستند که در فیلم با تعرض ارتباط داشته‌اند. در برخی موارد، همان طور که پلیس آگاهی هم در فیلم بیان می دارد ممکن است قربانیان این حادثه به دلیل فشار شدید روحی و روانی دست به خودکش بزنند.
در ادامه نقد فیلم جاده قدیم باید گفت در دو سکانس “جاده قدیم” می بینیم که مینو سعی بر پرت کردن خویش از بالکن خانه دارد که البته در هر دو بار این اتفاق رخ نمی دهد. همچنین فیلم ساز برای رهایی از چنین کابوس ها و اثرات روانی، مراجعه نزد روانکاو و نه روانپزشک را پیشنهاد می دهد که کار بسیار پسندیده‌ای است. نام فیلم نیز به صورت نمادین برخورد و نگاه جدیدی را نسبت به موضوع تجاوز بیان می دارد و می‌گوید چشم پوشی و سرکوب این حادثه برای بی آبرو نشدن و مواردی از این دست راه حلی را پیش نمی‌برد و چنین رویکردی، راهی است که در قدیم پیش می‌گرفته‌اند. امروزه با بیان و ابراز آن نه تنها باعث بی‌آبرویی شخص و خانواده‌اش نمی‌شود بلکه با گفتن آن و مراجعه پیش روانکاو، شخص قربانی، سلامت روانی خویش را دوباره باز می‌یاید و بر بیماران روانی جامعه نیز افزوده نمی.شود و خانواده و جامعه را به سلامت روان پیش می‌برد.
پسندها...